Pozbawienie władzy rodzicielskiej poprzedza postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej. Toczy się ono przed sądem, który działa na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego- postępowania nieprocesowego. W przypadku postępowań o przywrócenie władzy rodzicielskiej obowiązują te same reguły postępowania.
W jaki sposób wszczyna się postępowanie?
Sąd może wszcząć postępowanie:
-na wniosek w takim przypadku trzeba wnieść opłatę w wysokości 100 zł;
-z urzędu.
Gdzie złożyć wniosek, czyli jaki jest sąd właściwy do prowadzenia postępowania o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Zgodnie z art. 569 k.p.c. sądem właściwym miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy przedmiot postępowania, czyli dziecka. W przypadku, gdyby takiego miejsca nie udało się ustalić właściwy będzie sąd miejsca pobytu dziecka, natomiast gdy i tej przesłanki nie będzie, właściwym w sprawie jest Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy. Zwykle jednak ustalenie miejsca zamieszkania czy pobytu nie stanowi większej trudności i postępowanie toczy się przed sądem tam zlokalizowanym.
Jaki sąd wybrać? Okręgowy czy rejonowy?
Właściwym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich.
Jak wygląda tryb postępowania?
Sąd jest obowiązany przeprowadzić rozprawę przed rozstrzygnięciem ewentualnego pozbawienia władzy. A zatem wymaga to przeprowadzenia wszelkich dowodów w sprawie i stwierdzenia występowania ewentualnych przesłanek pozbawienia władzy rodzicielskiej (-trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej: nadużywanie władzy rodzicielskiej, rażące zaniedbywanie władzy rodzicielskiej, niewykorzystanie udzielonej przez sąd pomocy).
Postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej, jaki wyrok wyda sąd?
Sąd po przeprowadzeniu rozprawy wyda orzeczenie w formie postanowienia, od którego stronom przysługuje apelacja. Sąd może orzec o: pozbawieniu/ewentualnie nie władzy rodzicielskiej, umorzyć postępowanie (np. w przypadku śmierci strony, która miała być pozbawiona władzy rodzicielskiej).
W przypadku przywrócenia władzy rodzicielskiej sąd wyda postanowienie o przywróceniu/ nie przywracaniu władzy rodzicielskiej.
Czy dziecko może być stroną postępowania o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Małoletniemu dziecku nie przysługuje prawo do występowania w takim postępowaniu jako strona.
Czy dziecko może zabrać głos w postępowaniu?
Jednak nie oznacza to, że dziecku nie przysługuje prawo do wypowiedzenia się, bowiem niewątpliwie przedmiot postępowania o pozbawienie władzy rodzicielskiej go dotyczy. Przed wydaniem postanowienia w takiej sprawie sąd powinien wysłuchać dziecko, stosownie do jego rozwoju umysłowego, stopnia dojrzałości i stanu zdrowia. Jednym z aktów prawnych dających taką możliwość jest konwencja o prawach dziecka (zwłaszcza jej art. 12).
Czy orzeczenie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej jest od razu wykonalne?
Po wydaniu postanowienia w I instancji przysługuje od niego odwołanie w formie apelacji. Zatem postanowienie wydawane przez sąd jest nieprawomocne, a z tego wynika, że nie istnieje możliwość jego wykonania. Tylko prawomocne orzeczenia podlegają wykonaniu. O skutkach prawomocności orzeczeń na przykładzie wyroku rozwodowego.
Istnieje możliwość wcześniejszego uregulowania kwestii władzy rodzicielskiej w drodze zabezpieczenia. (link do zabezpieczenia).
Gdzie i kiedy należy wnieść apelację od postanowienia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej?
Apelację wnosi się w terminie dwutygodniowym, liczonym od dnia doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem. Warto wiedzieć, że wcześniej, tj. najpóźniej 7 dni od dnia wydania postanowienia trzeba wystąpić o jego uzasadnienie, wnosząc jednocześnie stosowną opłatę na konto sądu (100 zł).
Apelację należy wnieść do sądu okręgowego. Oczywiście, za pośrednictwem sądu rejonowego który wydał wyrok w Instancji. Do apelacji należy dołączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł. Jeśli jednak wcześniej opłacicliśmy wniosek o uzasadnienie wyroku, to opłatę zalicza się na poczet opłaty od apelacji.
W jakich innych postępowaniach sąd może wydać postanowienie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej?
W przypadku samodzielnego postępowania o pozbawienie władzy rodzicielskiej właściwym jest tryb opisany powyżej. Są jednak przypadki, gdy nie potrzeba zgłaszania wniosku o wytaczanie odrębnego postępowania, należą do nich sprawy o:
-rozwód;
-separację;
-unieważnienie małżeństwa.
Czy w postępowaniu można pozbawić władzy rodzicielskiej tylko jednego z rodziców?
Tak, nie ma przeszkód by w toku postępowania była rozpatrywana sprawa tylko jednego z rodziców, oczywiście jeśli tylko jednego z rodziców dotyczy kwestia istnienia, bądź też nie przesłanek do orzeczenia pozbawienia władzy rodzicielskiej.
Zachęcam do zapoznania się z innymi artykułami na temat prawa rodzinnego:
Zakaz kontaktów z dziećmi– najszersza ingerencja sądu w relacje rodzic-dziecko
Nierówne udziały w majątku wspólnym– czy i kiedy mogą zostać orzeczone przez sąd przy podziale majątku wspólnego
Zawieszenie władzy rodzicielskiej– czym jest i czy w przypadku, gdy rodzice wyjeżdżają na dłuższy prac sąd może zawiesić władzę rodzicielską
Alimenty na byłego małżonka– kiedy sąd może orzec o obowiązku alimentacji i czy znaczenie ma fakt winy przy orzeczeniu o rozwodzie
Alimenty do kiedy należy je płacić? czy obowiązek alimentacyjny trwa do uzyskania pełnoletniości przez dziecko, jak długo trzeba płacić?
