Mobbing w pracy – jakie działania podjąć?

Mobbing w pracy

Przyjazna atmosfera w pracy znacznie podnosi wydajność pracowników, dzięki czemu firma może liczyć na większe zyski i efektywność swoich działań. Dbanie o dobre relacje z podwładnymi i współpracownikami to klucz do sukcesu w przedsiębiorstwie. Pomimo takiego stanu rzeczy, mobbing to coraz częstsze zjawisko, które pojawia się w strukturach firmowych zarówno w mniejszych, jak i większych korporacjach. Szykanowanie w pracy to nieprzyjemny, jednak powszechny sposób na poniżenie i upokorzenia swojego pracownika, aby czuł się mniej doceniany i gorszy od pozostałych zatrudnionych. Jeżeli chcesz dowiedzieć się kiedy mówimy o mobbingu w pracy oraz jak zwalczyć nękanie w pracy, koniecznie przeczytaj poniższy wpis do samego końca.

Czym jest mobbing? Nękanie w pracy przez przełożonego

Mobbing oznacza działanie lub zachowanie dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, które polegają na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika. Dodatkowo takie działania wywołują u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej oraz mają na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Jest to definicja, która wynika z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku, znajdującego się w § 1 Kodeksu Pracy.

Przykłady mobbingu mogą występować w takich ułożeniach, jak:

• ofiarą jest pracownik, o osobą odpowiedzialną za mobbing jest jej przełożony lub szef,
• ofiarą jest szef lub przełożony, a osobą odpowiedzialną za mobbing jest pracownik lub grupa pracowników,
• osobą odpowiedzialną za mobbing jest grupa pracowników, do którego należy ofiara samego mobbingu.

Na czym polega mobbing? Znamiona mobbingu w miejscu pracy

Przypadku mobbingu mogą mieć zróżnicowany charakter i podłoże. Do przejawów mobbingu należy:

1. Uporczywość – poszczególne zachowania pozostają powtarzalne. Aby móc zgłosić mobbing, musi być to czyn powtarzalny.
2. Długotrwałość – przyjęło się, że konkretne zachowania powinny wykazywać ciągłość do około 6 miesięcy.

Podczas zjawiska mobbingu dochodzi do upokorzenia, ośmieszenia, kompromitowania pracownika na oczach jego współpracowników, zastraszania, przemocy psychicznej, nękania czy zastraszania. Osoba mobbingowana czuje się gorsza od pozostałych, a sam sprawca ma najczęściej przewagę nad swoją ofiarą (wiek, pozycja, stanowisko). 

Wystąpienie mobbingu w zakładzie pracy może być trudne do stwierdzenia, co wynika z interpretacji poszczególnych przepisów prawa przez konkretnego sędziego. Każda sprawa jest bardzo indywidualna i należy ją rozpatrywać bez oparcia o pozostałe, znane wcześniej przypadki.

Mobbing współpracownika – rodzaj mobbingu w pracy

Uznany psycholog Heinz Leymann zapisał 5 podstawowych kategorii, które wskazują na występowania tego zjawiska w środowisku pracy. Są to działania, które negatywnie wpływają na:

1. Komunikowanie się – objawia się poprzez brak możliwości wypowiedzi, ubliżaniem, przeklinaniem, ciągłą krytyką, wykonywaniem nieodpowiednich gestów czy przerywaniem wypowiedzi.
2. Kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego – to inaczej izolowanie, ignorowanie, namawiania do zaprzestania kontaktów z ofiarą.
3. Negatywną percepcję osoby w środowisku pracowniczym – jest to rozpowiadanie plotek na temat ofiary, obgadywanie, wyśmiewanie, wyzywanie.
4. Jakość sytuacji zawodowej i osobistej ofiary – ofiara mobbingu dostaje do realizacji zadania, które pozostają niemożliwe do wykonania ze względu na niewystarczające umiejętności lub wyśmiewanie podjętych kroków,
5. Zdrowie ofiary – to sytuacja, w której pracodawca lub współpracownik dopuszcza się niepożądanych działań seksualnych, nie zapewnia odpowiednich warunków pracy, grozi przemocą fizyczną lub ją stosuje.

Co nie jest mobbingiem? Jakie działania nie mogą zostać uznane za mobbing? 

Wśród licznych spraw o mobbing w zakładzie pracy zdarzają się też takie, które mobbingiem nie są. Przykładem takiej sytuacji jest:

• rozwiązanie umowy przez pracodawcę,
• konflikty w zespołach,
• towarzysząca zapowiedzianym zwolnieniom z pracy atmosfera napięcia psychicznego pośród pracowników,
• zmiana warunków pracy lub wynagrodzenia,
• występowanie stresu u pracownika,
• jednorazowe ubliżanie, ośmieszanie,
• kara wobec pracownika za niewłaściwe zachowanie lub brak przestrzegania dyscypliny w pracy,
• nadzorowanie pracy pracownika, wydawanie poleceń, wysokie oczekiwania względem jego działań,
• uzasadniona krytyka, używanie wulgaryzmów oraz negatywne oceny, które odnoszą się do wykonywanej pracy i pozostają merytoryczne.

Kto odpowiada za mobbing w miejscu pracy? Przeciwdziałanie mobbingowi w zakładzie pracy 

Każdy pracodawca obejmuje odpowiedzialność za organizację pracy, nadzoruje ją , a także musi przestrzegać relacji, które panują w jego firmie. Do jego obowiązków należy także monitowanie i zapobieganie zjawisku mobbingu. 

Jednym z głównych działań jest edukacja pracowników, w tym kadry kierowniczej o możliwości wstępowania takiego zjawiska i sygnałów, które świadczą o tym, że mobbing właśnie ma miejsce. Każdy pracownik powinien mieć możliwość anonimowego zgłoszenia alarmujących działań oraz wątpliwości co do ich występowania. Do zadań pracodawcy powinno zależeć odpowiednia interpretacje takiego zgłoszenia oraz podjęcie dalszych, właściwych kroków.

Gdzie zgłosić mobbing w pracy? Sposoby walki z mobbingiem w pracy 

W przypadku podejrzenia występowania mobbingu należy poznać swoje prawa oraz możliwości ich egzekwowania. Osoba pokrzywdzona powinna być zdecydowana i konkretna w swoich działaniach, a także nie dać się „zaszczuć”. Pomocy można szukać w takich miejscach, jak Stowarzyszenie Antymobbingowe, które pomogą Ci w udowodnieniu mobbingu w pracy.

Możliwe jest także złożenie zawiadomienia do Państwowej Inspekcji Pracy, która określi czy popełnione czyny mogą być zakwalifikowane, jako mobbing. W takiej sytuacji pracownik może dostać odszkodowanie za mobbing. Warto dodać, że uznanie określonego zachowania za mobbing nie wymaga ani stwierdzenia, u prześladowcy ukierunkowania na chęć osiągnięcia jakichkolwiek korzyści względem dokonywanych działań. 

Jak przeciwdziałać mobbingowi w pracy? Co grozi sprawcy mobbingu?

W przypadku występowania mobbingu pracownik może zdecydować się na poniższe kroki:

1. Ubieganie się o odszkodowanie za mobbing – możliwe jest, gdy mobbing wywołał w pracownika rozstrój zdrowia lub, gdy mobbing przyczynił się do pogorszenia obecnego stanu zdrowia.
2. Dochodzenie od pracodawcy odszkodowania w kwocie nie niższej niż 3010, czyli nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 roku). Taka sytuacja jest możliwa, gdy pracownik doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę.

Zdecydowanie warto dbać o przestrzeganie swoich praw przez pracodawcę oraz współpracowników. Dobra atmosfera w zakładzie pracy przyczynia się do przyjemności jej wykonywania.